Hoeveel leden telt het EP?

Op dit moment telt het Europees Parlement 736 leden uit de 27 lidstaten van de Europese Unie: dat lijkt veel, zeker voor Nederlanders, die gewend zijn aan een Tweede Kamer van 150 leden. Maar laten we niet vergeten dat de grote landen, zoals Duitsland en Italië, die zelf parlementen hebben met meer dan 600 leden, hier niet zo van opkijken. Trouwens, wil je ook de kleinere landen in de EU een redelijke vertegenwoordiging geven in het EP, dan kom je al gauw op aantallen in deze orde van grootte.

Mag het EP zelf wetsvoorstellen indienen?

Nee, het zg. recht van initiatief (zoals de Tweede Kamer dat heeft) heeft het EP niet. In de Europese verdragen staat dat de Europese Commissie het "exclusieve initiatiefrecht" heeft, wat inhoudt dat alleen de Commissie wetgevingsvoorstellen mag indienen. Natuurlijk mag het EP wel te allen tijde aan de Commissie verzoeken met wetgevingsvoorstellen te komen, maar daartoe dwingen kan het de Commissie niet.

Hoeveel verdient een lid van het EP?

Tot juni 2009 hetzelfde als een lid van de Tweede Kamer. Althans, de Nederlandse Europarlementariërs. De Franse leden kregen hetzelfde bedrag als hun nationale collega's in de Assemblée Nationale en de Duitse leden verdienden hetzelfde als de leden van de Bundestag. Deze nationaal georiënteerde bezoldiging was een overblijfsel uit de tijd dat de leden van het Europees Parlement nog niet rechtstreeks werden gekozen, maar als gekozen lid van hun nationale parlement zitting hadden in het EP (het zg. dubbelmandaat). Sinds 1979 worden de leden van het EP weliswaar rechtstreeks gekozen, maar het heeft lang geduurd voordat overeenstemming werd bereikt over een uniforme salariëring van alle parlementariërs. Bezwaar van het beloningsstelsel was uiteraard dat de inkomensverschillen tussen de verschillende parlementariërs, naar gelang van het land waar ze gekozen waren, onevenredig groot waren. Vandaar dat er gewerkt werd aan een voorstel voor een uniform statuut - en daarmee een uniforme betaling - voor alle EP-leden. De Raad keurde dit voorstel in juli 2005 goed. Dit betekent dat met ingang van juli 2009 de leden circa 7665 euro bruto per maand verdienen, dit is 38,5 % van het basissalaris van een rechter van het Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen.

Hoeveel macht heeft het EP?

Om te beginnen heeft het EP recht van medebeslissing (samen met de Raad van ministers) op tal van wetgevingsterreinen: milieu, transport, consumentenbescherming enz. Daarnaast heeft het EP een belangrijke inbreng bij de goedkeuring van de jaarlijkse begroting en in het uiterste geval zelfs het recht de begroting te verwerpen. Verder heeft het EP het laatste woord bij de uitbreiding: een land kan pas tot de Europese Unie toetreden nadat het EP daarmee heeft ingestemd. En ook voor de benoeming van de Commissievoorzitter en de overige leden van de Commissie is de instemming van het Europees Parlement vereist. In lijn hiermee heeft het EP ook de mogelijkheid om -in geval van een diepgaand verschil van inzicht- een motie van wantrouwen tegen de Commissie (als geheel, niet tegen individuele commissarissen) uit te spreken.

Waarop is het zetelaantal per land gebaseerd?

Op het inwonertal, m.a.w hoe groter de bevolking, hoe groter de delegatie in het EP. Duitsland is met 80 miljoen inwoners de grootste lidstaat en heeft 99 leden in het EP. Nederland heeft 25 leden (op een bevolking van ruim 16 miljoen inwoners) en de 10 miljoen Belgen worden vertegenwoordigd door 22 Europarlementariërs. Hoewel het bevolkingsaantal maatgevend is voor het aantal leden in het EP, wordt de verdeelsleutel wel degressief toegepast, wat inhoudt dat de kleinere landen naar verhouding beter zijn vertegenwoordigd dan de grote lidstaten.

Hoe wordt de Voorzitter van het EP gekozen?

De Voorzitter van het EP wordt gekozen door de EP-leden zelf en wel uit hun midden. Ieder lid mag zich kandidaat stellen en de kandidaat die na een aantal stemrondes de absolute meerderheid haalt, mag zich voor tweeënhalf jaar voorzitter noemen. Dus tijdens het vijfjarige mandaat van het EP wordt twee keer een voorzitter gekozen: de eerste keer direct na de verkiezingen, de tweede keer halverwege het mandaat. Met deze "wisseling van de wacht" wordt voorkomen dat een vertegenwoordiger van één partij en één lidstaat gedurende het hele mandaat voorzitter blijft. Op dit moment is de Poolse christen-democraat Jerzy Buzek Voorzitter van het EP.

Hoe worden de leden van het EP gekozen?

De leden van het EP worden één keer in de vijf jaar gekozen bij rechstreekse, algemene verkiezingen. De laatste verkiezingen voor het EP werden gehouden in juni 2009 en de eerstvolgende verkiezingen zijn in juni 2014.

Mag een Europarlementariër tevens lid zijn van de Tweede Kamer?

Nee, dat is niet meer toegestaan. Tot 1979 - het jaar waarin het Europees Parlement voor het eerst rechtstreeks werd gekozen - waren de leden van het EP afkomstig uit de Eerste en Tweede Kamer en hadden zij een zogenaamd dubbelmandaat: lid van het EP èn lid van de Eerste of Tweede Kamer. Sinds 1979 worden de leden echter rechtstreeks gekozen en sedertdien is ook de figuur van het dubbelmandaat in onbruik geraakt, zeker omdat beide functies vrijwel onmogelijk te combineren zijn. Sinds de Europese verkiezingen van 2004 is het dubbelmandaat bij Besluit van de Raad van de EU niet meer toegestaan, alleen voor het Verenigd Koninkrijk en Ierland werd nog een uitzondering gemaakt tot 2009.

Mogen de leden uit de nieuwe landen ook allemaal hun eigen taal spreken?

Ja, het beginsel van de gelijkwaardigheid van de talen wordt ook toegepast op het Pools, Hongaars, Tsjechisch enz. Dat betekent dat de leden uit de nieuwe landen ook hun eigen taal mogen spreken en recht hebben op vertolking en vertaling naar hun eigen taal.

Is er wel eens nagedacht over beperking van het aantal talen?

Nagedacht wel, maar veel verder dan nadenken is het nooit gekomen. Want als je het aantal talen wilt beperken, welke moet je dan laten vallen? Alle kleine talen? Dat zou leiden tot een onevenredige bevoordeling van de grote landen. De meest gesproken talen? Dan zou het Duits de beste papieren hebben, want dat is de meest gesproken taal in de Europese Unie. Maar zeker niet de meest gesproken tweede taal, en daar gaat het per slot van rekening om als je het aantal talen wilt beperken. De meest gesproken tweede taal in de Europese Unie is het Engels. Maar ook het Frans is als traditionele voertaal van de diplomatie niet weg te denken uit de dagelijkse communicatie binnen de Europese instellingen, te meer daar de vestigingsplaatsen van het Europees Parlement veel meer wijzen in de richting van het Frans dan van het Engels. Daar komt bij dat beperking van het aantal talen niet ten goede komt aan de transparantie van de besluitvorming. Immers, de burger mag toch verwachten dat zijn/haar volksvertegenwoordigers debatteren en besluiten nemen in een taal die voor die burger begrijpelijk is?

Kun je als burger een vergadering van het EP bijwonen?

Ja, plenaire zittingen worden altijd gehouden in de grote vergaderzaal ("hemicycle") en daar kunnen burgers vanaf de publieke tribune de vergadering bijwonen. Als u met een groep het EP wilt bezoeken, dient u vooraf contact op te nemen met de Bezoekersdienst, die u alles kan vertellen over vergaderschema's en bezoekmogelijkheden.

Wie mogen er in het EP worden gekozen?

De Nederlandse Kieswet is hier van toepassing: iedere Nederlander die beschikt over het passieve kiesrecht, d.w.z in beginsel eenieder die 18 jaar is of ouder, mag zich verkiesbaar stellen voor het Europees Parlement.

Wordt de Tweede Kamer in de toekomst overbodig gemaakt door het Europees Parlement?

Nee hoor, geen sprake van, net zo min als de gemeenteraden en provinciale staten in hun voortbestaan worden bedreigd door de Tweede Kamer. Elke bestuurslaag vraagt om zijn eigen parlementaire controle: zoals het college van B&W wordt gecontroleerd door de gemeenteraad, en de regering op de vingers wordt gekeken door het nationale parlement, zo houdt het Europees Parlement toezicht op het doen en laten van de Europese instellingen, met name de Commissie en de Raad. En dat zal ook in de toekomst zo blijven.

Zitten de leden in het EP om nationale of om Europese belangen te verdedigen?

Veel EP-leden zitten er met twee zielen in één lichaam. Enerzijds zijn ze gekozen door hun nationale achterban (vaak een provincie of regio) en verwachten de kiezers van hun parlementariër dat hij/zij hun specifieke belangen in het EP verdedigt. Anderzijds zitten de gekozen leden wel in een Europese fractie waar alle deelbelangen tegen elkaar afgewogen en met elkaar verzoend moeten worden. Een Europarlementariër moet dus de blik op Europa gericht houden, zonder daarbij de electorale thuisbasis uit het oog te verliezen.

Zijn de vergaderingen van het EP openbaar?

Ja, de plenaire zittingen van het EP zijn altijd openbaar. Datzelfde geldt in iets mindere mate voor de vergaderingen van de parlementaire commissies: die zijn in beginsel openbaar, tenzij de commissie besluit achter gesloten deuren te vergaderen, wat slechts in zeer uitzonderlijke gevallen voorkomt (bij voorbeeld als er gevoelige persoonlijke dossiers worden behandeld). Fractievergaderingen zijn uiteraard alleen toegankelijk voor de leden van de desbetreffende fractie en de medewerkers.

Door wie worden de kosten van het EP gedragen?

Uiteindelijk door de Europese belastingbetaler. Maar wel via de omweg van de EU-begroting. Elke lidstaat draagt namelijk een percentage van zijn BNP bij aan de EU-begroting en uit deze EU-begroting worden de werkingskosten van de instellingen (Commissie, Parlement, Raad, Hof van Justitie enz.) betaald. Zo bedragen deze kosten voor het Parlement ongeveer 1,2% van de totale begroting van de EU, wat neerkomt op 2,5 euro per inwoner van de EU per jaar.

Waarom heeft het EP niet één vaste werkplaats?

Omdat de nationale regeringen van de lidstaten maar niet tot een akkoord kunnen komen over de zgn. zetelkwestie, heeft het EP tot op de dag van vandaag drie verschillende werkplaatsen: Straatsburg (waar de maandelijkse plenaire zittingen worden gehouden), Brussel (waar de fractie- en commissievergaderingen plaatsvinden) en Luxemburg (waar het grootste deel van de ambtelijke diensten is gevestigd). Helaas heeft het Europees Parlement zelf geen zeggenschap in deze kwestie en is zij gebonden aan een besluit terzake van de nationale regeringen.

Wie mogen er gaan stemmen voor het Europees Parlement?

Iedereen die stemgerechtigd is, dus in Nederland geldt dat in beginsel voor iedereen die 18 jaar is of ouder.